Rome, het centrum van Italië

Rome is de hoofdstad van Italië en tevens het bestuurlijk centrum van de regio Lazio en de Città Metropolitana di Roma Capitale. Het is de grootste stad van Italië.

De geschiedenis van Rome strekt zich uit over ruim 2700 jaar en de stad heeft zich in de geschiedenis ontwikkeld als een van de belangrijkste steden van de westerse cultuur. Het was de hoofdstad van het Romeinse Koninkrijk, de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk. Sinds 1871 is Rome de hoofdstad van Italië. Rome is ook de zetel van de paus, die het gezag voert over de dwergstaat Vaticaanstad, een enclave binnen de stad Rome.

Over het ontstaan van Rome doet een aantal verhalen de ronde. Volgens de legende zoals opgetekend door de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (rond 59 v.Chr. – 17 n.Chr.) in zijn geschiedenis van Rome (Latijn: Ab urbe condita; Nederlands: Vanaf de stichting van de stad) is de stad in 753 v.Chr. gesticht door Romulus en Remus.

Bezienswaardigheden

Als oude hoofdstad van het Romeinse Rijk en centrum van de Rooms-katholieke Kerk is Rome bijzonder rijk aan bezienswaardigheden. Bekende voorbeelden van bezienswaardigheden uit de tijd van het Romeinse Rijk zijn het Colosseum, het Forum Romanum en het Pantheon.

Een voorbeeld van een bezienswaardigheid van latere datum is de Trevifontein, die in de 18e eeuw zijn huidige vorm kreeg en het toneel vormde van een beroemde scène uit de film La Dolce Vita van Federico Fellini. Het Sint-Pietersplein en de daar gelegen Sint-Pietersbasiliek zijn ook wereldberoemd.

Colosseum

Het Flavische Amfitheater, beter bekend als het Colosseum, gebouwd in de 1e eeuw na Christus te Rome, was het grootste amfitheater in het Romeinse Rijk.

Het Colosseum werd gebouwd door de zogenaamde Flavische keizers. De bouw werd begonnen onder de heerschappij van Vespasianus in 72 en gefinancierd uit de krijgsbuit van de plundering van Jeruzalem in 70. Na de voltooiing in 80 werd het ingewijd door Titus. De spelen bij de opening duurden 100 dagen. De dichter Martialis wijdde er een bundeltje van 33 epigrammen aan. Titus’ opvolger Domitianus voegde nog een verdieping toe, benevens een aantal gangen en vertrekken onder de arena, die nu zichtbaar zijn.

Forum Romanum

Het Forum Romanum (Latijn voor Romeins marktplein) was in de oudheid het centrum van Rome. Het forum was in de gloriedagen van het Romeinse Rijk zowel het politieke, juridische, religieuze en commerciële centrum van de stad.

Van oorsprong was het Forum Romanum een open vlakte tussen de heuvels Capitool, Palatijn, Velia en Esquilijn. Er ontsprong een natuurlijke bron en er liep een beek doorheen, de Velabrum, die uitmondde in een moerasachtig gebied bij de Tiber. De beek stroomde uit de dalen van de verderop gelegen heuvels Quirinaal, Viminaal, Oppius en Cispius, en kruiste het forum van het noorden naar het zuiden. De Velabrum werd op bij het forum verder gevoed door diverse bronnen en stroompjes, waarvan de belangrijkste op de Velia lag. De lager gelegen delen van het dal waren drassig en overstroomden regelmatig.

Caesar en Augustus (54 v.Chr. – 14 n.Chr.)

Tussen 58 en 50 v.Chr. was Julius Caesar proconsul van Gallië. Door de buit van zijn vele overwinningen daar werd hij een van de rijkste mannen van de stad en wilde dit in navolging van Pompeius, die een enorm groot theater had gebouwd, ook laten zien. In 54 v.Chr. was hij nog buiten de stad maar gaf opdracht om de Basilica Julia te bouwen op de plaats van de door brand verwoeste Basilica Sempronia. Caesar had grote plannen voor een herinrichting van het forum. Door de enorme groei van de stad was het Forum Romanum te klein geworden en hij bouwde daarom een nieuw forum, direct aan de noordelijke zijde. Onderdeel van deze plannen was de Curia Julia, een nieuw senaatsgebouw ter vervanging van de oude curia, die bij rellen in 52 v.Chr. was afgebrand. De nieuwe curia kreeg een andere oriëntatie om in een lijn te komen met het nieuwe forum dat er direct achter werd gebouwd. Caesar werd vermoord voordat al zijn bouwwerken klaar waren, maar zijn erfgenaam Octavianus nam deze taak op zich en voltooide de basilica, de curia en het nieuwe forum.

Trevifontein

De Trevifontein is de grootste en bekendste fontein van Rome.

De fontein is circa 26 meter hoog en ongeveer 22 meter breed. Zij is gelegen aan een pleintje, het Piazza di Trevi. De fontein is gebouwd in opdracht van Paus Clemens XII. Ze is getekend door Bernini en ruim 50 jaar later gebouwd door de architect Nicola Salvi, in de stijl van de late barok. De fontein is tegen de achtergevel van het Palazzo Poli gebouwd. In het keizerrijk was het de gewoonte om een monument op te richten op plaatsen waar water vanuit nieuwe bronnen Rome binnen kwam.

De naam Trevi komt van de woorden tre via (drie wegen). Vroeger kwamen er namelijk drie wegen uit op het plein van de fontein.

Het thema van het bouwwerk is de oceaan met majestueuze zeegod Neptunus op een schelpvormige strijdwagen die door gevleugelde paarden en jonge zeegoden (tritons) naar de oceaan wordt getrokken. Het ene paard is rustig, het andere steigert. Dit symboliseert de twee gezichten van de zee. In twee nissen staan links en rechts de uitbeeldingen van Overvloed en Gezondheid. Rechts bovenaan ziet men een afbeelding van een maagd die een soldaat de plek van een bron aangewezen zou hebben.

Spaanse Trappen

De Spaanse Trappen bevinden zich op het Piazza di Spagna in Rome. De term Spaanse Trappen wordt vaak gebruikt als populaire naam voor dit plein. Hier staat ook de Fontana della Barcaccia (letterlijk: Fontein van de lelijke boot), ontworpen door Pietro Bernini.

De Trappen behoren bij de kerk Trinitá dei Monti die in opdracht van Lodewijk XII is gebouwd. Al in de 17de eeuw wilden de Fransen deze kerk verbinden met het plein beneden waar de Spaanse ambassade was gevestigd (vandaar ook de naam Piazza di Spagna). Dit plan werd echter tegengehouden, omdat het ontwerp een prominente plaats voor een standbeeld van Lodewijk XIV behelsde. In 1723 benoemde Paus Innocentius XIII de Italiaanse architect Francisco de Sanctis die een ontwerp presenteerde dat voor zowel de Fransen als de Paus acceptabel was. Het beeld voor Lodewijk XIV kwam daar niet op voor.

De Trappen zijn gebouwd tussen 1723 en 1725, met geld van de Franse ambassadeur Étienne Gueffier. De stijl van de Trappen wordt als één van de mooiste voorbeelden van de vroege Rococo in Rome gezien.

In de lente zijn de Trappen voorzien van veel bloemen. Op 8 december – het feest van Maria Onbevlekt Ontvangen – brengt de paus traditioneel een bloemenhulde aan het Mariabeeld aan de voet van de Spaanse Trappen.

De Tiber

De Trappen zijn gebouwd tussen 1723 en 1725, met geld van de Franse ambassadeur Étienne Gueffier. De stijl van de Trappen wordt als één van de mooiste voorbeelden van de vroege Rococo in Rome gezien. In de volksmond wordt de Tiber wel de Flava, de “blonde rivier” genoemd. In het oude Rome werd de rivier met een afwatering verbonden, de Cloaca Maxima, en met een ondergronds net van tunnels en andere kanalen, teneinde het water tot aan het centrum van de stad te brengen. De aanleg van moderne stenen banken begon in 1876.

Sint-Pietersplein

Het Sint-Pietersplein (Piazza San Pietro) is een plein in Vaticaanstad. De Sint-Pietersbasiliek bevindt zich aan het plein. Het is ontworpen in opdracht van Paus Alexander VII door Gian Lorenzo Bernini, die daarbij gebruikgemaakt heeft van een klassieke stijl als een platform gecombineerd met barokke stijlelementen. Het Sint-Pietersplein is gebouwd tussen 1656 en 1667. Het plein is 240 meter breed en de lengte is 340 meter.

Het wordt omringd door 284 Dorische zuilen en 88 pilaren die opgesteld zijn in vier rijen. Op de colonnade staan 140 beelden van heiligen. De zuilenrijen vormen een ellips (met een binnendiameter van circa 198 meter) die iets wijder uitloopt richting de kerk, zodat deze nog imposanter oprijst. Op het plein kan men zowel links als rechts van de obelisk (richting fonteinen) een ronde steen ingewerkt in de grond zien. Deze stenen zijn de brandpunten van de ellips. Als men hierop staat kan men slechts één zuil zien van de vier rijen van zuilen die achter elkaar staan. Alle zuilen van de colonnade liggen van hieruit op één lijn.

De obelisk die midden op het Sint-Pietersplein staat, heeft misschien wel de meest bewogen geschiedenis van alle Egyptische obelisken die vandaag de dag nog in Rome te zien zijn. Het is ook de enige obelisk die al die tijd overeind is blijven staan. De obelisk stond oorspronkelijk in Heliopolis, in Egypte, waar hij was gebouwd als eerbetoon aan de zon. In 37 na Christus liet keizer Caligula de obelisk naar Rome halen. Hij liet daartoe een speciaal schip bouwen, zodat de obelisk in zijn geheel kon worden vervoerd. Het schijnt dat deze obelisk de enige is die in zijn geheel van Egypte naar Rome is getransporteerd.

• kaart: Cartographics.nl
• foto’s: Michel Verhoeks
• bronnen: Wikipedia Rome, Wikipedia Colosseum, Top10bezienswaardigheden.nl, Wikipedia Tiber, Rome-nu.nl